Precz z mitomanią

W ramach inicjatywy badawczej Verdigris przeprowadzono badania na temat agresywnych strategii marketingowych, które nie uwzględniają przyjaznych dla środowiska rozwiązań. Właściciele wielu firm twierdzą, że ekologiczne znaczy kosztowne i trudne do wdrożenia. Ze strachu przed zmianami i przed nieznanym powstają liczne błędne przekonania, które specjaliści pracujący w ramach Verdigris postanowili zweryfikować – poniżej najczęściej spotykane w branży mity.

Mit 1: Ekologiczne zarządzanie kosztuje zbyt wiele

Wysokie koszty to najczęściej pojawiający się powód, ze względu na który firmy poligraficzne nie podejmują kroków w celu zmniejszenia niekorzystnego wpływu na środowisko. Jednak koszty nie muszą być barierą. Większość inwestycji w ramach zielonej inicjatywy ostatecznie może wygenerować zwrot kosztów, a nawet zyski. Z kolei w przypadku firm, które nie są w stanie dokonać inwestycji kapitałowych pozostaje zachęcanie pracowników do wyłączania niepotrzebnego światła, klimatyzacji, ogrzewania czy nieużywanych urządzeń, co pozwoli obniżyć rachunki za energię. Segregacja i recykling odpadów w biurach, w recepcji oraz w stołówkach, a także zmniejszenie ilości odpadów produkcyjnych i poprawa wydajności produkcji mają pozytywny wpływ na środowisko naturalne. Wkład w tego rodzaju działania jest niewielki, a oprócz ekologicznego wymiaru mają one znaczenie ekonomiczne, gdyż pozwalają zaoszczędzić pieniądze.

Mit 2: Wdrożenie programu jest zbyt skomplikowane

Złożone systemy rozpoczynają się od prostych pomysłów, jak zmniejszenie zużycia energii elektrycznej czy paliwa spalanego przez samochody dostawcze. Punktem wyjścia do wcielenia w życia polityki środowiskowej jest podjęcie decyzji, czego oczekujemy od tej strategii. Ustanowienie polityki, określenie relacji z klientami oraz szkolenia pracowników to stosunkowo proste kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć niekorzystny wpływ na środowisko naturalne. Oczywiście najtrudniej jest zacząć, jednak strategie mogą być na tyle złożone, na ile firma może sobie z wdrożeniem ich poradzić. Liczy się pomysł oraz określenie celów biznesowych.

Mit 3: Ekologiczne działania nie są konieczne w przemyśle poligraficznym

Ignorancja wobec rozwiązań przyjaznych dla środowiska naturalnego ostatecznie zahamuje rozwój firmy, bez względu na to, czy zajmuje się ona drukiem gazet, oznakowań czy displayów. Panuje przekonanie, że przyszłość branży druku jest ponura i czeka ją powolny zanik spowodowany ekspansją nośników cyfrowych. Jednak druk i rozwiązania cyfrowe wzajemnie się uzupełniają. Druk stanowi wartość dodaną dla innych mediów, dlatego będzie istniał tak długo, jak i one. Przykładem sukces drukowanego tytułu Simon’s Cat, który rozpoczął swoje życie jako film na YouTube oraz drukowane cyfrowo fotoalbumy zamawiane przez Internet. Oba te przykłady pokazują, jak poligrafia i rozwiązania internetowe wzajemnie się wspierają. Bez względu na to, czy ktoś przyjmuje do wiadomości informacje o zmianach klimatycznych, czy nie, należy zdać sobie sprawę z faktu, że każde przedstwiębiorstwo produkcyjne przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych. Przedstawiciele przemysłu poligraficznego potrzebują ekologicznych rozwiązań, jeśli chcą żyć w zgodzie z aktualnymi problemami i zapotrzebowaniem rynku oraz poważnie traktować swoich klientów. Drukarze powinni podjąc dialog, aby nie stać się ofiarami zmian rynku.

Mit 4: Ekologiczny program spowolni produkcję

Przyjęcie przyjaznej dla środowiska naturalnego polityki nie oznacza spadku wydajności produkcji. Nie ma powodu, aby myśleć, że działania w zakresie prepressu oraz druku zostaną spowolnione przez zmniejszenie ich niekorzystnego wpływu na środowisko naturalne. W rzeczywistości o wiele bardziej efektywny, w pełni zautomatyzowany proces pozwala na redukcję odpadów. Czas potrzebny na automatyzację produkcji czy poprawienie zarządzania kolorem powinien być traktowany jako poprawa efektywności, wydajności, a co za tym idzie rentowności procesu. Lepsze planowanie i zarządzanie produkcją ma przy okazji pozytywny wpływ na środowisko naturalne.

Mit 5: Ekologiczne rozwiązania zmniejszają efektywność firmy

Walka z nieefektywnością jest kluczowym elementem decydującym o powodzeniu firmy. Nie jest tak, że zielona polityka wpływa na spadek efektywności produkcji. Wręcz przeciwnie – przyjazne dla środowiska naturalnego rozwiązania są zwykle bardziej oszczędne i wydajne. Przykładowo, optymalizacja harmonogramów dostaw, a także korzystanie z – niezwykle funkcjonalnych – urządzeń i systemów cyfrowych pozwala zwiększyć efektywność produkcji.

Mit 6: Zmniejszenie odziaływania na środowisko naturalne jest dla firmy bezcelowe

Przez wiele lat branżę poligraficzną traktowano jako przyjazną dla środowiska naturalnego, o czym decydował głównie zrównoważony i odnawialny charakter papieru. Zasoby tego podłoża mogą być ciągle uzupełniane, a sam papier może podlegać recyklizacji nawet do sześciu razy. W tym roku Phil Lawrence z U niwersytetu Technicznego z Sydney opublikował swoją pracę doktorską potwierdzającą, że w branży druku – jeśli chodzi o respektowanie środowiska naturalnego – wiele już zostało zrobione. Badania ilościowe i jakościowe pokazały, że w ostatnich 20 latach poligrafia zmniejszyła negatywny wpływ na środowisko naturalne. Biorąc pod uwagę okres od 1990 roku, produkty polograficzne stały się o 97 proc. mniej szkodliwe dla środowiska. Cel, jakim było poprawienia efektywności produkcji oraz redukcja kosztów, doprowadził w istocie do stworzenia rozwiązań, które mają wymiar ekologiczny. W drugiej części tego artykułu przyjrzymy się kolejnym mitom dotyczącym wprowadzenia przyjaznych dla środowiska naturalnego rozwiązań w branży druku.

Mit 7: Recykling jest dobry

Recykling różnych surowców, jak srebro czy aluminium jest generalnie postrzegany jako zjawisko pozytywne. Jednak istnieją wyniki badań naukowych, które pokazują, że wpływ na środowisko naturalne procesu recyklizacji papieru nie jest całkowicie pozytywny. Biorąc pod uwagę redukcję ilości odpadów, wierzymy, że recykling jest dobrym rozwiązaniem – i słusznie, pod warunkiem, że jest on efektywnie zarządzany.

Mit 8: Recycling jest zły

Oczywiście to stwierdzenie jest to nonsensem w przypadku materiałów, które mogą być ponownie wykorzystane, np. aluminium. Recyklizacja aluminium oznacza zmniejszenie ilości boksytu, z którego wytwarzany jest tlenek glinu. Recykling aluminium wymaga tylko 5 proc. energii potrzebnej do wytworzenia „nowego” glinu. Aluminium jest jednym z niewielu materiałów, który można poddawać recyklizacji w nieskończoność, ponieważ w wyniku tego procesu jego jakość nie ulega pogorszeniu. Jednak jeśli chodzi o recycling papieru, to stwierdzenie może okazać się mniejszym lub większym mitem w zależności od zastosowanych procesów. Produkcja papieru związana jest z procesami sekwestracji dwutlenku węgla, dlatego są tacy, którzy opowiadają się za wyborem włókien pierwotnych. Jest to trudny do obalenia mit, który posiada niezwykle silną pozycję w niektórych regionach. Przykładowo, w szwedzkim Malmö autobusy miejskie napędzane są gazem ziemnym produkowanym z metanu uzyskiwanego ze składowisk odpadów.

Mit 9: Zadrukowany papier jest bardziej szkodliwy dla środowiska naturalnego niż media cyfrowe

Tezę, że media cyfrowe są mniej szkodliwe dla środowiska niż drukowane, nie jest łatwo obalić. Istnieje jednak szereg izolowanych badań, które porównują prasę drukowaną i pozycje elektroniczne. Problem jest jednak niezwykle złożony, gdyż w analizie należy uwzględnić łańcuch dostaw, a także trwałość mediów. Książki składowane są na półkach od dziesięcioleci i nie wywierają negatywnego wpływu na środowisko (pod warunkiem, że nie są czytane przy sztucznym oświetleniu). Z kolei e-booki wymagają zaangażowania urządzeń cyfrowych, które muszą być aktualizowane. Porównanie mediów cyfrowych i drukowanych jest w fazie rozwoju i opiera się na zastosowaniu norm ISO 16759 służących do obliczania emisji dwutlenku węgla zadrukowanych mediów z różnych sektorów rynku.

Mit 10: Papier i druk niszczą drzewa

W Europie za każde wycięte w celu produkcji papieru drzewo sadzone są trzy nowe. Papier produkowany jest z surowców pochodzących z upraw trwałych. Rentowność utrzymania plantacji zapewnia poprawę jakości życia ludności lokalnej. Jeśli chodzi o wpływ na środowisko przemysłu papierniczego, to wciągu ostatnich kilku dziesięcioleci zanotowano znaczącą poprawę, gdyż coraz więcej papieru podlega recyklizacji, a także sam proces produkcji i przetwarzania jest o wiele bardziej energooszczędny. Rynek celulozowy przekształca się, jednak zyski z tych zmian są wymierne. Szczegółową analizę rynku celulozowego dostarcza raport środowiskowy publikowany corocznie przez UPM-Kymmene.

Mit 11: Druk nie jest tak efektywny jak media cyfrowe

Niska wydajność marketingowa to pewnego rodzaju uogólnienie, często używanym do krytykowania druku. Jest to mit, który może być zarazem prawdziwy i nieprawdziwy. Jeśli weźmiemy pod uwagę krótkie i proste wiadomości przekazywane za pomocą mediów cyfrowych, to istotnie mogą one być bardziej skuteczne niż te drukowane, gdyż ich dystrybucja odbywa się praktycznie natychmiastowo. Jednak jeśli chodzi o bardziej skomplikowany i wyszukany przekaz, media drukowane są zdecydowanie bardziej skuteczne. Subtelność odpowiednio dobranej gamy kolorystycznej, zastosowane efekty specjalne i piękne wykończenia nie są dostępne jeszcze dla mediów cyfrowych. Skuteczność przekazu zależy od medium, treści wiadomości, charakteru oczekiwanej reakcji i wielu innych czynników, dlatego jest ona wysoce subiektywna.

Mit 12: Nie da się odbarwić wydruków cyfrowych

Podczas recyklingu papier zostaje odbarwiony przy użyciu detergentów z wodą. Tradycyjne tusze do druku offsetowego są bezpośrednio zmywane z powierzchni papieru w specjalnych zbiornikach, w których papier jest odtłuszczany i suszony za pomocą powietrza. Powszechnie stosowane w cyfrowym druku kserograficznym suche tonery są równie łatwe do wywabienia, jednak nie wszystkie tusze do druku cyfrowego są tak łatwo usuwalne. Podczas zmywania tusze na bazie wody łatwo mieszają się ze sobą i mogą zabarwić papier. Podobnie jak jedna czerwona skarpetka może poplamić cały kosz prania, tak tusze mogą zniszczyć cały wsad celulozy. Chemicy z największych firm utworzyli stowarzyszenie Digital Printing Deinking Alliance, aby rozwijać wiedzę i szukać najlepszych rozwiązań odbarwiania wydruków cyfrowych. Jest jeszcze zbyt wcześnie, żeby mówić, że problem został całkowicie rozwiązany, ale wszystko jest na najlepszej drodze.

Mit 13: Produkcja papieru powoduje marnowanie energi

Czasy, w których pozwalano sobie na marnowanie energii podczas produkcji, już dawno minęły. Od silnych wstrząsów naftowych w latach 70. po obecny poziom świadomości wpływu człowieka na klimat – racjonalizacja zużycia energii jest w centrum wszystkich procesów produkcyjnych. Przemysł papierniczy tradycyjnie wiąże się z wysokim zużyciem energii, jednak w ostatnich latach poczyniono ogromny postęp w tej dziedzinie. Coraz częściej producenci papieru wprowadzają pomysłowe sposoby ponownego użycia ciepła generowanego w wyniku produkcji. Przykładowo, M-real w szwedzkim Husum ogrzewa wiejską szkołę i boisko do piłki nożnej z ciepła wytwarzanego podczas produkcji masy celulozowej.

Mit 14: Dwutlenek węgla jest zły

Dwutlenek węgla to produkt uboczny metabolizmu u ludzi i surowiec niezbędny do procesów metabolicznych rośliny. Nie ma w nim nic złego – chyba że występuje w nadmiarze, co może powodować senność, zawroty głowy lub nawet utratę przytomności. Jednak jeśli jest go zbyt mało, rośliny nie mogą rosnąć, a co za tym idzie – uwalniać tlenu do atmosfery. Dwutlenek węgla jest koniecznym związkiem, aby istniało życie na naszej planecie, dlatego zarządzanie jego emisją powinno być w centrum zainteresowania każdej firmy poligraficznej i nie tylko.

Mit 15: Druk jest szkodliwy dla środowiska

Branża poligraficzna poczyniła ogromny postęp w dziedzinie zmniejszenia wpływu druku na środowisko naturalne i nadal rozwija się w tym kierunku. Mechanizacja druku w XV wieku doprowadziła do rozkwitu wiedzy, wzrostu ekspresji twórczej, rozwoju społecznego, a także gospodarczego. Proces ten trwa do dziś, mimo tego, że obok tradycyjnych mediów coraz częściej wykorzystywane są nośniki elektroniczne. To nie sam druk, ale odpady są złe dla środowiska. Błędne przekonania na temat negatywnego wpływu podłoży do zadruku na środowisko może w przyszłości zniechęcić do inwestowania (nawet w ekologiczne rozwiązania), co jest niezwykle szkodliwe dla przemysłu.

Mit 16: Redukcja emisji gaz ów cieplarnianych nie jest problemem branży poligraficznej

Na całym świecie uważa się, że emisja gazów cieplarnianych jest problemem każdej firmy, gdyż dotyczy użytkowników rozwiązań końcowych, a także stanowi problem poruszany na szczeblu rządowym. Przemysł poligraficzny akceptuje to, dlatego tak wiele firm opracowało zielone strategie biznesowe. Zarządzanie respektujące środowisko naturalne wpisane jest w odpowiedzialność wobec klientów. Dotyczy to wszystkich elementów produkcji, a także całego łańcucha dostaw, prepressu oraz dystrybucji.