Mural przypomina o historii. Rozmowy o XX wieku

W Warszawie powstał mural, który ma zachęcać do rozmów o historii XX wieku. Obraz stanowi element międzynarodowej kampanii społeczno-edukacyjnej „Pamiętaj. 23 sierpnia”, realizowanej przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) w ramach obchodów Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych.

© ENRS

Dzień Pamięci został ustanowiony przez Parlament Europejski 23 sierpnia 2008 roku, w rocznicę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow. To porozumienie między dwoma totalitaryzmami – nazizmem i komunizmem – dało początek tragedii milionów ludzi. Malowidło na ścianie budynku przy ul. Lipowej 5, nieopodal biblioteki uniwersyteckiej, zachęca do refleksji nad znaczeniem minionych wydarzeń i ocalenia żywych świadectw przeszłości. Kampania „Pamiętaj. 23 sierpnia” ma zachęcić do utrwalenia w świadomości tej symbolicznej daty i bliższego poznania losów osób, których życie naznaczyła walka z systemami totalitarnymi. „Bez wiedzy o tym, co się wydarzyło 23 sierpnia 1939 r. i jakie to miało konsekwencje, że od współpracy nazistowskich Niemiec i sowieckiej Rosji zaczęły się wszystkie dramaty II wojny światowej, trudno jest zrozumieć nie tylko historię XX wieku, lecz także tożsamość współczesnych Europejczyków” powiedział Rafał Rogulski, dyrektor ESPS. Europejska Sieć Pamięć i Solidarność jest międzynarodowym przedsięwzięciem, które ma na celu kształtowanie dyskursu o historii Europy XX i XXI wieku i sposób jej upamiętniania ze szczególnym uwzględnieniem okresu dyktatur, wojen i społecznego sprzeciwu wobec zniewolenia.

Mocny przekaz

Znaczenie tego dnia pamięci, zdaniem dyrektora ESPS, dotyczy zarówno wiedzy historycznej na temat tamtych wydarzeń i ich konsekwencji, jak też jest jedną z form przepracowania traumy, którą wydarzenia te spowodowały. Co więcej, w dobie dezinformacji, szczególnie ważne jest opowiadanie o XX-wiecznej historii Europy bez przyzwolenia na fałsz oraz odkrywanie tej historii w losach konkretnych osób. Służą temu, między innymi, krótkie spoty filmowe poświęcone postaciom z różnych krajów europejskich. Bohaterami tegorocznej kampanii są: Johann Trollmann (1907–1944), niemiecki bokser pochodzenia romskiego, ofiara nazistowskich prześladowań, zamordowany przez obozowego kapo, którego wcześniej pokonał na ringu; oraz Emílie Machálkova (1926–2017), Czeszka pochodzenia romskiego, promotorka kultury romskiej, która przetrwała Holokaust. W poprzednich latach ESPS przygotowała filmy o losach Kazimierza Moczarskiego, Borysa Romanczenki, Mali Zimetbaum i Edka Galińskiego, Władysława Bartoszewskiego, Doiny Cornei, Ievy Lase, Jaana Krossa, Milady Horákovej, Juliany Zarchi, Pétera Mansfelda. Filmom towarzyszy kampania medialna oraz outdoorowa w centrach europejskich stolic, w tym Warszawy, Wilna, Berlina i Pragi, artykuły naukowe na temat współczesnych kontrowersji wokół paktu Ribbentrop-Mołotow na stronie www.enrs.eu, a także „Poradnik obchodów 23 sierpnia” z przydatnymi informacjami dotyczącymi obchodów tego dnia pamięci. Nieodłącznym elementem kampanii jest okolicznościowa przypinka z czarną wstążką i napisem „Remember. August 23”.

Punktem szczególnym kampanii jest mural na ścianie budynku przy ul. Lipowej 5, nieopodal biblioteki uniwersyteckiej, projektu Marcina Czai. Jest to wyjątkowa wizualizacja międzypokoleniowej pamięci o wydarzeniach sprzed 85 lat i jej śladów w teraźniejszości.